بنام خدا
در این روزگار که کرونا از یک طرف آرامش مردم را به هم ریخته و عده ای را داغ دار عزیزانشان کرده و کار و زندگی مردم را مختل نموده و از سوی دیگر مسائل اقتصادی با عوامل مختلف داخلی و خارجی بسیاری از مردم را به چکنم چکنم « آنچه قدیمی ها می گفتند اگر چه زندگی پر زرق و برقی نداریم اما خدا ما را به چکنم چکنم نیندازد» افتاده اند، بر اهل فکر و قلم است که علاوه بر یاد آوری عوامل نا آرامی ها؛ موجبات آرامش طلبی را پس از تحقیق و بررسی برای جامعه بیان کنند؛ تا هم از ثواب آموزش به دیگران برخوردار گردند و نیز، دین خود را به مردم فرهنگ دینی دوست اداء نمایند و آنان را از علم و دانش خود برخوردار کنند از این رو نوشتار ذیل را پس از سپاسگذاری از خداوند تقدیم می گردد.
سپاس خدای یکتا و توانا
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه سوره اعراف آیه 43
این سپاسگذاری به نوعی دعوت خدا را لبیک گفتن است که اکنون با زبان الکن می گوییم:
خدای را سپاس که ما را در مسیر علم و دانش قرار داد و اکنون در پی، بهره بخشی به دیگران هستیم.
اهمیت علم و برکات آن
نسبت به اهمیت علم و برکات آن؛ بسیاری مطالب خوانده ایم و شنیده ایم، اما خلاصه آن مطالب را اگر همراه کنیم با تجربه ی چندین ساله اهل فن کنیم. می بینیم ، همه دراین شعر شاعر گرامی آمده است:
با تو پس از علم چه گویم ** علم چو آید به تو گوید چکن
کاربردی کردن داشته های علمی
اکنون ما هم در پی این هستیم که بیان کنیم چگونه می‌توان، داشته های علمی را؛ در زندگی خود و دیگران کاربردی کرد.
راهکارهای آرامش طلبی
نوع نگاه ، طرز فکر، عقیده و احساس و اطلاعات پیشین؛از جمله عوامل محیطی و اصل رخدادهاست که موجب تشویش اضطراب نا راحتی و نگرانی می شود و راه آرامش طلبی، در سالم سازی این عوامل است. که به دو شیوه می توان به آن رسید.
الف: منطقی و در پی استدلال بودن در امور زندگی
چرا که در خطبه امام حسین (ع) آمده « إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ کُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیَاکُم » (*) یعنی با هر باور و گرایشی که هستی! آزاد و مردانه زندگی کن!
یکی از پیام های کلام حضرت این نکته است که: باید منطقی باشیم، و در امور زندگی در پی استدلال باشیم نه خدای ناکرده چون پشه ی سرگردان و ... نباشیم.
ب : تسلط بر روان و اعصاب خود داشته باشیم. که نتیجه اش؛ گرفته نشدن، با اندک اتفاق ناگوار؛ و به اصطلاح «از کوره در نرفتن» یعنی بتوانیم خود را کنترل کنیم. و راهش هم همان منطقی بودن و در پی استدلال بودن است. (*) بحار الأنوار ج 45 ص 51
برای روشن شدن این موضوع؛ توجه شما را به مقاله ای که جناب یوسف غلامی با « شیوه سؤال و تمثیل» طراحی کرده و با عنوان «رازهای آرامش» در مجله پیام پیشگیری شماره ۳۰ به چاپ رسیده؛ جلب می کنم.
رازهای آرامش
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا پس از یک رخداد تلخ (حادثه ناگوار یا مصیبت) در زندگی اعضای خانواده واکنش یکسان در مقابل آن ندارند؟! یکی دچار فروپاشی روانی می شود دیگری در نهایت تأثر گرفتار افسردگی و فروپاشی نمی‌شود و یکی کاملاً استوار می ماند؟ برای یافتن پاسخ این سوال با ما همراه شوید.
بیش از آن که عوامل محیطی و اصل رخداد، موجب تشویش اضطراب نا راحتی و نگرانی را فراهم سازد نوع نگاه طرز فکر عقیده احساس و اطلاعات پیشین افراد این عوامل را بوجود می آورد. زیرا اگر تنها مشکل یا حادثه خاص پدید آورنده این وضعیت روحی و روانی باشد، نباید افراد یک خانواده، عکس العمل متفاوت نشان دهند.
این امر حکایت از آن دارد که بیش از آنکه یک پدیده بر روح و روان ما تأثیر داشته باشد فرمان درونی مغز و قلب است که ما را به بروز واکنش خاص وامی‌دارد.
بیشتر مردم از این امر غافل اند که اطلاعات پیشین تا چه اندازه ممکن است از بردباری در حوادث بکاهد یا آن را افزایش دهد.
این اطلاعات مجموعه از« نوع نگاه، سلیقه، طرز فکر، احساس، دانسته های مذهبی، تجربه و مانند این ها» است.
فردی کودکش را در اثر تصادف از دست می دهد و خود یازده سال به افسردگی دچار می‌شود. از طرفی در تاریخ می خوانیم که چون اسیران اهل بیت علیهم السلام را در کوفه فراروی عبیدالله بن زیاد قرار دادند و از حضرت زینب پرسید « کار خدا را درباره خودتان چگونه دیدید » فرمود: ما جز زیبایی چیزی مشاهده نکردیم.
برای بازسازی اندیشه (نوع نگاه ، سلیقه، طرز فکر و حساس و...) باید چه اقدامی صورت گیرد تا ضریب تحمل ما بالا رود و در پیشامدها کمتر دچار اضطراب فروپاشی و افسردگی شویم؟
توسعه آگاهی های دینی
روشن است که باید نخست آگاهی‌های دینی و توسعه داد؛ اعتقاد به پاداش خدا، نرهیدن ستمگر از مجازات، توجه به قانون استدراج - که خداوند آگاه با پیاپی فرستادن نعمت پس از انجام گناه بنده را غافلگیر می‌کند- کوچک شمردن دنیا و مانند این ها پاره ای از آن آگاهی ها است.
به نمونه ای از این آموزه‌ها اشاره می کنیم امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) به فرزندش حضرت مجتبی (علیه السلام) فرمود: آنگاه که از کسی ستم دیدی، چندان دلتنگ مشو و آن را بر خود گران نپندار، زیرا تلاش او در مسیر ضرر رساندن بیشتر به خود و سود رسانی به تو است.1
رسول خدا (ص) فرمود: اگر فرد مؤمن بداند که خداوند متعال چه پاداشی در برابر مصیبت ها و بلا ها برای او در نظر گرفته است، آرزو می کند که در دنیا با قیچی پاره پاره گردد تا از پاداش بزرگ تری برخوردار شود.(2)
چنانچه این ویژگی در یاران اباعبدالله الحسین (ع) شنیده شده که می‌گفتند: حسین ابن علی (ع)؛ اگر هزار بار ما را بکشند بدنمان را آتش بزنند و خاکستر ما را بر باد دهند؛ باز زنده شویم دست از یاری تو بر نخواهیم داشت.
رسول خدا (ص) فرمود: هیچ مصیبت و بلائی در جان و فرزند و مال مرد و زن مؤمن وارد نمی شود مگر آن که خداوند متعال را در حالی ملاقات کند که هیچ گناهی بر او نباشد.(3)
حضرت به عثمان بن مظعون که کودکش را از دست داده بود فرمود:
بهشت هشت در دارد آیا خوشحال نمی شوی از اینکه در روز قیامت به طرف هر دری از درها به روی فرزند را در کنار آن به یابی در حالی که دست به دامنت آمیخته تا برای تو از پیشگاه پروردگارش شفاعت کند.(4)
یاد خدا، بدون شناخت خدا
از کودکی شنیده‌ایم که یاد خدا مایه آرامش آدمی است و خداوند می فرماید: (5)
هرکس از یاد من دل بگرداند در حقیقت زندگی و دشواری خواهد داشت. (6) و تکرارش غذای روح است (7)
معنی « آن که یاد خدا» آرامش است چیست؟
آیا همین کافیست که به یاد خداوند باشیم و ذکر بگوییم؟!(8)
به نظر می‌رسد که این کمترین مرحله یاد خدایی است که از آن انتظار آرامش داریم.
باید با یاد خدا زندگی کرد و نیز وقتی با یاد خدا زندگی می کند که خدا را بشناسد.
وقتی کسی شناخت درستی از خدا نداشته باشد، قوانین حاکم بر جهان آفرینش را نمی شناسد و به حکمت پدیده‌ها نمی یرد.
بنابراین نمی داند چرا و چگونه باید بر نزول یک بلا و رنج صبر کند.
آن شناخت خدا؛ که آرامش آور است!
خدایی که یادش مایه آرامش است، خدایی است که آفرینش ما را برای نزدیکی به خود آغاز کرد؛ نه برای اینکه از رنگ و مصیبت ما حتما خوشنود شود.
او خود را در هر حال حمایت گر ما یاد می‌کند: رئوف بالعباد، کریم، رحیم، ودود، شکور. در جهان جز کردار ما، هیچ چیز علیه ما نیست.
تا او نخواهد هیچ موجودی نمی‌تواند کمترین آسیبی به ما وارد کند. این احساس که او منتقم و در عین کمین ماست که با مجازات ما و مشاهده گرفتاری مان خوشحال می شود، با آموزه‌های دینی سازگار نیست.
وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیر (9)
هر مصیبتى به شما رسد بخاطر اعمالى است که انجام دادهاید، و بسیارى را نیز عفو مى کند!
خداوند در قرآن ما را از شرک برحذر داشته است. آیا ما پیروان قرآن ممکن است، مشرک باشیم؟!
آری، زمانی که اعتقاد داشته باشیم جز خدای خیر رسان، نیروی دیگری وجود دارد که مستقلاً به ما «شر» می رساند!
او بدخواه ما نیست. اگر برای ما گرفتاری و رنجی پدید می‌آید، نتیجه عملکرد خود ما یا بنده ناصالح دیگری است و در هر صورت خداوند بدان گرفتاری و رنج، گناهان ما را می آمرزد یا بر درجات ما در بهشت می افزاید.
بنابراین، اگر فردی که خواهان آرامش است، باید بداند خدا او را دوست دارد.
بازسازی اندیشه، اصلاح اعتقادات دینی
بخشی از اضطراب های ما به رویدادهای گذشته و آینده پیوند دارد. برای آینده می ترسیم و از گذشته اندوهگین هستیم. شیطان برای پایمال کردن امروز ما دو ابزار دارد:
غصه برای گذشته، هراس برای آینده.
این در حالی است که قرآن می فرماید: أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (10) اولیای خدا نه بیمی برایشان هست؛ نه اندوهی.
آگاه باشید (دوستان و) اولیاى خدا، نه ترسى دارند و نه غمگین مىشوند!
علاج گناه
و بلاخره: زیرک کسی است که بار آینده را به دوش امروز نمی افکند و نگرانی برای آینده نتیجه کاستی توکل است.
یک روانشناس آمریکایی که صد سال عمر کرد، در پایان زندگی می گوید: پس از این همه عمر دانستم که ۹۹ درصد از اموری که برای آینده مرا نگران می کرد، هرگز به وقوع نمی پیوست.
ما آن قدر که از فکر حوادث آینده ناراحت و نگران می‌شویم و آسیب می‌بینیم، از خود آن حوادث آسیب نمی بینیم.
پیام مقاله معلوم است
الف : نیاز شناخت و یاد خدا
ب : توجه به خیر خواهی خدا
ج : پرهیز از غصه برای گذشته.
د : نهراسیدن برای آینده.
پاورقی:
1 - تحف العقول صفحه ۷۹
2 - مقام داغدیدگان شکیبا شهید ثانی ترجمه حسین جناتی صفحه ۱۱
3 - همان
4 - همان صفحه ۱۲ و ۱۳
5 – ذکر الهی منشأ آثار و برکات فراوانی است ، از جمله در سوره رعد آیه 26 می فرماید:
«الا بذکرالله تطمئن القلوب» همانا با یاد خدا دلها آرام می گیرد .
(6) آثار دوری از یاد خداوند
دوری از یاد خداوند پیامدهایی را به دنبال دارد که به برخی از آنها اشاره می شود :
1- خود فراموشی
«ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم...» سوره حشر آیه .19
مانند کسانی که خدا را فراموش کردند نباشید که خدا نیز آنها را به خود فراموشی دچار ساخت .
2- همراهی شیطان
«و من یعش عن ذکر الرحمان نقیض له شیطانا فهو له قرین»
و هر کس از یاد خدا رویگردان شود شیطانی برای او می گماریم تا همنشین او شود . -سوره زخرف، آیه .36
3- سختی در زندگی
«و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا و نحشره یوم القیامه اعمی» سوره طه، آیه .124
و هر کس از یاد من رویگردان شود ، زندگی (سخت) و تنگ خواهد داشت و روز قیامت او را کور وارد محشر می کنم .
7 - حضرت علی (ع) می فرماید: «مداومت بر ذکر الهی غذای روح و کلید رستگاری است.»
8 – مفهوم ذکر
«ذکر» در لغت به معنای «یاد کردن» است ، خواه با زبان باشد یا با قلب با هردو ، خواه بعد از نسیان باشد یا در ادامه ذکر . و نیز «ذکر» به معنای «حفظ شیء» است و خلاف نسیان می باشد . به بیان دیگر ، «ذکر» عبارتست از اینکه آدمی نیروی ادراک خود را متوجه یاد شده کند ، یا اینکه نام او را ببرد و یا صفات او را به زبان جاری کند و مصداق مهمتر اینکه در قلب به یاد او باشد . طبق این معنا ذکر معنای عامی دارد که هر چیزی را شامل می شود ، اما آنچه خداوند در قرآن کریم به آن امر فرموده ، «ذکر خداوند» و «یادآوری نعمت های الهی» می باشد که در سایه آن انسان غبار غفلت و دوری را از قلب خود بزداید و برجان و روح خسته خویش ، با باران یاد الهی گلهای طاعت و بندگی را برویاند . -تفسیر المیزان، ج 16، ص .328 2-
ر.ک، فریده مصطفوی، روش خودسازی، ص .81
تمثیل نسیم فرحبخش
«ذکر الهی» چون نسیم فرحبخش ، حیات معنوی را به انسان هدیه می کند؛ قلب خسته و افسرده انسان با «یاد خدا» طراوت می یابد و در کشاکش مشکلات و انبوه گرفتاری ها به یاد معشوق است که اطمینان و آرامش را برای جان ها به ارمغان می آورد . انسانی که در هر لحظه به یاد خداوند و فقر و احتیاج خویش به ذات اقدس الهی و عقاب و ثواب باشد ، در درون خویش راهی برای رشد و نمو رذائل اخلاقی و ارتکاب معاصی نخواهد گذاشت و همواره درصدد رشد و تعالی خویش می باشد . بنابراین «ذکر و یاد خدا» از مهم ترین عوامل رسیدن به قرب الهی است که انسان را از جهان ماده به عالم معنا و معنویت می رساند .
«یا ایهاالذین امنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا وسبحوه بکره وأصیلا» (احزاب/41-42)
ای کسانی که ایمان آورده اید ، خدا را بسیار یاد کنید و او را در صبحگاه و شامگاه تسبیح کنید .
اهمیت و برکات ذکر
از روایات استفاده می شود خانه ای که ذکر خدا در آن بسیار شود ، برکتش بسیار می شود و ملائکه در آن خانه حاضر و شیطان ها دور می گردند ، و آن خانه برای اهل آسمانها آن چنان درخشنده است که ستارگان برای اهل زمین ، و خانه ای که در آن قرآن خوانده نشود و ذکر خدا در آن نشود، برکاتش کم است و ملائکه از آن خانه گریزان می شوند .
آثار و برکات ذکر
«یاد خداوند» آثار و برکات فراوانی دارد که در آیات و روایات به آن اشاره شده است وما در این جا به برخی از آن ها اشاره می کنیم :
1- مورد یاد خدا قرار گرفتن
«واذکرونی اذکرکم واشکروالی ولا تکفرون»
-سوره بقره، آیه .152
مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و کفران نورزید .
2- همنشینی با خدا
کسی که همواره به یاد خدا باشد ، خداوند همنشین و جلیس او خواهد بود چنانکه در حدیث قدسی به حضرت موسی (ع) فرمود : ای موسی ؛ من همنشین کسی هستم که مرا یاد کند
-چهل حدیث حضرت امام(ره)، حدیث 18، ص .287
3- محبت خداوند
انسانی که پیوسته به یاد خداست ، حب الهی در قلبش جای می گیرد .
در روایت نیز آمده است . «من اکثر ذکر الله احبه» هرکس زیاد خدا را یاد کند ، محبت خداوند در قلبش حاکم می شود .
-میزان الحکمه ، ص 421، ج .3
4- فلاح و رستگاری
از نظر قرآن کریم ذکر خدا زمینه رستگاری انسان را فراهم می سازد : «واذکروالله کثیراً لعلکم تفلحون» -سوره جمعه، آیه .10
خدا را بسیار یاد کنید ، باشد که رستگار شوید .
9 - وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیر -سوره شوری، آیه .30
10 - سوره یونس آیه 62
والسلام مرتضوی
برچسب ها :
- آن شناخت خدا؛ که آرامش آور است!
- بازسازی اندیشه اصلاح اعتقادات دینی
- تمثیل نسیم فرحبخش
- اهمیت و برکات ذکر
- اهمیت علم و برکات آن
- کاربردی کردن داشته های علمی
- راهکارهای آرامش طلبی
- رازهای آرامش
- توسعه آگاهی های دینی
- یاد خدا
- بدون شناخت خدا
